Ασθενείς με σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια έδειξαν σημαντικά σημάδια ανάκαμψης μετά απο πρωτοποριακή θεραπεία κατά την οποία βλαστικά κύτταρα μεταμοσχεύθηκαν απευθείας στον εγκέφαλό τους.
Ασθενείς που εδώ και καιρό δεν είχαν κανένα σημάδι βελτίωσης της νευρολογικής τους εικόνας μετά από σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια που είχαν υποστεί, μπορούν πλέον όχι μόνο να αυτοεξυπηρετούνται αλλά να κάνουν και τις βασικές δουλειές του σπιτιού. Αυτοί οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων απευθείας στις περιοχές του εγκεφάλου τους που είχαν καταστραφεί από το εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι ίδιοι οι θεράποντες γιατροί τους έμειναν έκπληκτοι βλέποντας την θεαματική βελτίωση της νευρολογικής εικόνας των ασθενών που παρακολουθούσαν επί μήνες και χρόνια. Είναι γενικά σπάνιο να εμφανιστεί σημαντική βελτίωση της νευρολογικής εικόνας αν οι ασθενείς δεν δείξουν σημάδια βελτίωσης μέσα στους έξι πρώτους μήνες από το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο καθηγητής Keith Muir του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, ο οποίος ηγήθηκε του ερευνητικού θεραπευτικού αυτού προγράμματος δήλωσε και ο ίδιος έκπληκτος κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο "Stroke" στο Λονδίνο. Ο Dr Clare Walton, από το "Stroke Association", δήλωσε ενθουσιασμένος από τα ευρήματα.
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια πολύ σοβαρή ιατρική κατάσταση που συμβαίνει όταν η παροχή αίματος προς τον εγκέφαλο διακόπτεται, οδηγώντας σε απώλεια ή μείωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Υπάρχουν δύο τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου:
- το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που αντιπροσωπεύει περίπου το 80% των εγκεφαλικών επεισοδίων. Στα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, η παροχή αίματος σε μια περιοχή του εγκεφάλου σταματάει λόγω ενός θρόμβου αίματος.
- το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο κατά το οποίο υπάρχει έγχυση αίματος στον εγκέφαλο λόγω ρήξης σε ένα ένα αιμοφόρο αγγείο. Αυτό το αίμα προκαλεί πιεστικά φαινόμενα στον εγκέφαλο, οδηγώντας τελικά σε βλάβη.
Ανάλογα με τα τμήματα του εγκεφάλου που επηρεάζονται, οι άνθρωποι που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες με την ομιλία και τη γλώσσα, τον προσανατολισμό και την κίνηση, ή τη μνήμη. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να είναι μόνιμα ή προσωρινά. Αν γενικά δεν βελτιωθούν στο πρώτο εξάμηνο από την στιγμή που προκλήθηκε το εγκεφαλικό επεισόδιο σπάνια βελτιώνονται.
Δεν υπάρχουν θεραπείες για ένα εγκεφαλικό επεισόδιο πέρα από την αρχική οξεία φάση. Στην οξεία φάση τις πρώτες ώρες μετά από ένα επεισόδιο η θρομβόλυση αν πρόκειται για ισχαιμικό επεισόδιο ή η αποσυμπίεση του εγκεφάλου αν πρόκειται για αιμορραγικό, σε συνδυασμό με την γενική υποστήριξη του πάσχοντα σε ειδικά τμήματα, έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά πολλοί λίγοι ασθενείς φτάνουν έγκαιρα σε ειδικά κέντρα. Πολλοί ασθενείς πάλι έχουν υποστεί σημαντικές και μη αναστρέψιμες βλάβες στον εγκέφαλό τους που δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθούν ακόμα και αν φθάσουν έγκαιρα σε ειδικά κέντρα. Η παρακολούθηση ειδικών προγραμμάτων φυσικοθεραπείας και αποκατάστασης μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο εν μέρη τις αναπηρίες που προκαλούνται από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, και αυτό γιατί ο νευρικός ιστός δεν αναπλάθεται εύκολα.
Τα βλαστικά κύτταρα είναι πρόδρομα κύτταρα που μπορούν να αναπτυχθούν σε σχεδόν όλους τους άλλους τύπους κυττάρων στο σώμα, όπως το δέρμα, τους μυς ή στα κύτταρα αίματος. Αυτά είναι οι δομικές μονάδες του σώματος και είναι μοναδικά, επειδή μπορούν να ανανεωθούν. Έχουν επίσης την ικανότητα να σχηματίζουν διαφορετικούς εξειδικευμένους τύπους κυττάρων. Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν δύο τύποι των βλαστικών κυττάρων: τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, που βρίσκονται σε σημαντικούς αριθμούς στο έμβρυο και το αίμα του ομφάλιου λώρου κατά τη γέννηση, και τα ενήλικα βλαστικά κύτταρα, τα οποία βρίσκονται σε μικρούς αριθμούς στο μυελό των οστών, το λίπος και το αίμα.
Η μελέτη PISCES που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο "Stroke" είναι η πρώτη κλινική δοκιμή μιας νευρωνικής θεραπείας με βλαστικά κύτταρα για ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Η φάση Ι της μελέτης σχεδιάστηκε για να εξετάσει κατά πόσον η χρήση της πειραματικής αυτής θεραπείας (ReN001 θεραπεία) ήταν ασφαλής και ανεκτή. Αυτό το είδος των δοκιμών ασφαλείας προηγούνται από τις δοκιμές της αποτελεσματικότητας. Ως εκ τούτου, οι θεραπείες σε μελέτες φάσης Ι συνήθως εφαρμόζονται με χαμηλές δόσεις και σε μικρούς αριθμούς ανθρώπων. Αρχικά η θεραπεία με βλαστικά κύτταρα δοκιμάστηκε σε χαμηλότερες δόσεις σε τρία άτομα. Μετά από αυτό βρέθηκε να είναι ασφαλής και ανεκτή, και δοκιμάστηκε σε έξι επιπλέον άτομα σε υψηλότερες δόσεις. Ο καθηγητής Keith Muir του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, επιβεβαίωσε: "Τα δεδομένα δεν έχουν δείξει ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων σχετίζεται με ανεπιθύμητες ενέργειες ή ανοσολογικές αντιδράσεις." Αυτό το αρχικό στάδιο των κλινικών δοκιμών για τα βλαστοκύτταρα στην αντιμετώπιση νευρολογικών ελλειμμάτων σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο έχει δείξει θετικά αποτελέσματα, αλλά η αποτελεσματικότητα της θεραπείας πρέπει να δοκιμαστεί σε μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙ και φάσης ΙΙΙ πριν οποιαδήποτε συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν με ασφάλεια. Το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης εξέδωσε δελτίο τύπου ότι η φάση Ι της κλινικής μελέτης πλησιάζει στο τέλος της και τα αποτελέσματά της θα δημοσιευτούν το 2014. Αναφέρει επίσης ότι η αίτηση για τη μελέτη φάσης ΙΙ, υποβλήθηκε στις ρυθμιστικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου τον Ιούλιο του 2013. Η δοκιμή φάσης ΙΙ θα πραγματοποιηθεί σε διάφορα ερευνητικά κέντρα και σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών, και έτσι θα εξαχθούν πιο ασφαλή συμπεράσματα για το πόσο καλά τελικά δουλεύει η θεραπεία σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο. Ήδη όμως τα βλαστοκύτταρα έχουν δείξει θετικά σημάδια στην αντιμετώπιση μια σειράς παθήσεων του ανθρώπινου οργανισμού, και οι επιστήμονες είναι σχεδόν σίγουροι και για τα αποτελέσματα που θα δώσει η χρήση τους στους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μόλις πρόσφατα το Tisch MS Research Center της Νέας Υόρκης έλαβε από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) την έγκριση ώστε να ξεκινήσει η φάση Ι της μελέτης όπου θα χρησιμοποιηθούν αυτόλογα νευρικά βλαστικά κύτταρα για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ ).
Ειδικότερα, όπως ανακοινώθηκε, η πρωτοποριακή μελέτη θα διερευνήσει τα αποτελέσματα της χρήσης των βλαστοκυττάρων που συλλέγονται από το μυελό των οστών του ασθενούς. Τα βλαστικά κύτταρα θα χορηγηθούν ενδοραχιαίως (στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό που περιβάλλει το νωτιαίο μυελό) σε 20 συμμετέχοντες ασθενείς, οι οποίοι πληρούν τα κριτήρια ένταξης για την κλινική μελέτη.
Στη συγκεκριμένη θα ενταχθούν ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια που έχουν τεθεί, ενώ θα μελετηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα. Η μελέτη εξ ολοκλήρου θα πραγματοποιηθεί στο Tisch MS Research Center και στο International Multiple Sclerosis Management Practice (IMSMP).
Στις προκλινικές δοκιμές διαπιστώθηκε ότι η έγχυση των κυττάρων αυτών μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή του εγκεφάλου και την επιταχύνει την ανάπλαση της μυελίνης και / ή τη νευροπροστασία.
Οι συμμετέχοντες θα υποβληθούν σε μια μοναδική συλλογή του μυελού των οστών, από τον οποίο θα διαχωριστούν τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, στη συνέχεια θα μετατραπούν σε νευρικά και ενδοραχιαία θα χορηγηθούν στους 20 ασθενείς. Οι συμμετέχοντες θα λαμβάνουν τρεις ενδοραχιαίες ενέσεις ανά μήνα και οι χορηγήσεις θα ολοκληρωθούν σε τρεις μήνες. Οι παράμετροι ασφαλείας και αποτελεσματικότητας θα αξιολογηθούν από όλους τους συμμετέχοντες μέσω τακτικών επισκέψεων παρακολούθησης. Δεν είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται η αυτόλογη (από τον ίδιο τον ασθενή) μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας. Επιστήμονες από το Σικάγο υπέβαλλαν σε μεταμόσχευση 21 ενήλικες με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας και κανένας τους δεν έχει παρουσιάσει επιδείνωση της νόσου εδώ και 3 χρόνια. Αντιθέτως, οι οκτώ στους δέκα παρουσίασαν βελτίωση της κατάστασής τους. Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία χρόνια, αυτοάνοση ασθένεια που προσβάλλει 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Προκαλείται από μία δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο επιτίθεται και προκαλεί βλάβες στα νεύρα, με συνέπεια συμπτώματα όπως θολωμένη όραση, απώλεια ισορροπίας και παράλυση. Στα πρώτα της στάδια, η νόσος προκαλεί συμπτώματα με εξάρσεις και υφέσεις τα οποία είναι εν μέρει αναστρέψιμα. Έπειτα από 10-15 χρόνια, αρχίζουν μη αναστρέψιμες νευρολογικές βλάβες. Πολλά φάρμακα έχουν μέχρι τώρα δοκιμαστεί για την αντιμετώπιση της νόσου, χωρίς όμως τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η ομόλογη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων φαίνεται πως δίνει μια σημαντική υπόσχεση για μακροπρόθεσμη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας.