Οι νευρολογικές διαταραχές επί προσβολής του αυχένα στη ΡΑ κυμαίνονται από ριζαλγία έως πολλές και ποικίλες βλάβες του νωτιαίου μυελού, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αδυναμία (περιλαμβανομένης της τετραπάρεσης), δυσλειτουργία των σφιγκτήρων, αισθητικές διαταραχές και παθολογικά αντανακλαστικά.
Η τενοντοελυτρίτιδα των εγκάρσιων συνδέσμων του Α1 μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια Α1-Α2.
Ριζαλγία παρατηρείται συχνότερα στην Α2 ρίζα, αν και συμπτωματικά υπεξαρθρήματα μπορεί να παρατηρηθούν σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Παροδικά ισχαιμικά επεισόδια και παρεγκεφαλιδικά σημεία μπορεί να οφείλονται σε πρόσκρουση της σπονδυλικής αρτηρίας από αυχενικό υπεξάρθρημα ή πρόσκρουση της βασικής αρτηρίας λόγω μετανάστευσης του οδόντα προς τα πάνω.
Η ατλαντοαξονική άρθρωση επενδύεται με υμένα και είναι επιρρεπής σε υπερπλαστική υμενίτιδα και συνεπακόλουθη αστάθεια όπως αυτή που παρατηρείται στις περιφερικές αρθρώσεις ασθενών με ΡΑ.
Υπεξάρθρημα της ατλαντοαξονικής αναπτύσσουν έως 70%, αλλά πραγματική παρεκτόπιση, έως το 25% των ασθενών με ΡΑ. Στο 11% των ασθενών με ΡΑ το υπεξάρθρημα της ατλαντοαξονικής συμπιέζει τον νωτιαίο μυελό. Το υπεξάρθρημα της ατλαντοαξονικής οφείλεται στον σχηματισμό πάννου στις υμενικές αρθρώσεις μεταξύ του οδόντα, Α1 και εγκάρσιου συνδέσμου, η οποία οδηγεί σε καταστροφή του εγκάρσιου συνδέσμου ή/και του οδόντα. Οι βλάβες των ανατομικών αυτών σχηματισμών επιτρέπουν στον άτλαντα να μετατοπισθεί προς τα εμπρός, σε σχέση με τον άξονα και να συμπιέσει τον νωτιαίο μυελό μεταξύ του πρόσθιου τόξου του άτλαντα και της οδοντοειδούς απόφυσης.
Τα πρωιμότερα και συχνότερα συμπτώματα της ατλαντοαξονικής αστάθειας είναι πόνος στον αυχένα, ο οποίος ακτινοβολεί προς το ινίο και συνδέεται με πρώιμα σημεία μυελοπάθειας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο ακτινοβολούντα στα άνω ή/ και κάτω άκρα, σημείο Lhermitte (αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος στη σπονδυλική στήλη το οποίο κατεβαίνει προς τα κάτω), απώλεια του ελέγχου των λεπτών κινήσεων και διαταραχές της βάδισης.
Η χρόνια πρόσκρουση του νωτιαίου μυελού προκαλεί προοδευτική σπαστικότητα, με σημεία προσβολής του ανώτερου κινητικού νευρώνα, όπως υπερρεφλεξία, κλόνο και σημείο Hoffman και Babinski. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν αδυναμία του διαφράγματος και αναπνευστική ανεπάρκεια. Η μυελοπάθεια, σε οποιοδήποτε επίπεδο, μπορεί να προκαλέσει μείωση, βλεφαρόπτωση και ανιδρωσία (σύνδρομο Horner), λόγω προσβολής του συμπαθητικού. Σπάνια, η συμπίεση του νωτιαίου μυελού οδηγεί σε παραπληγία, ημιπληγία, τετραπληγία ή ακόμη και θάνατο.
Οι ενδείξεις της χειρουργικής αντιμετώπισης σε ασθενείς με προσβολή της ΑΜΣΣ από ΡΑ είναι:
*Προοδευτικά επιδεινούμενη νευρολογική δυσλειτουργία
*Καθίζηση της βάσης του κρανίου
*Αφόρητος πόνος
*Αυχενική μυελοπάθεια και αστάθεια
Η επέμβαση συνίσταται σε σταθεροποίηση με σπονδυλοδεσία της πάσχουσας περιοχής με πρόσθια, οπίσθια ή συνδυασμένη προσπέλαση. Η χρονική στιγμή της απόφασης για χειρουργική επέμβαση σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ικανοποιητικού κλινικού αποτελέσματος. Στόχοι του χειρουργείου είναι η πρόληψη της νευρολογικής επιδείνωσης και η σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης. Η δομική ανεπάρκεια των οστών θα πρέπει να συνυπολογίζεται κατά το σχεδιασμό της έκτασης της σπονδυλοδεσίας.
