Τι είναι η Οσφυαλγία και τι η Ισχιαλγία;
Η Οσφυαλγία, ή Λουμπάγκο (Οσφύς+άλγος, Low Back Pain), είναι σύμπτωμα που αφορά κάθε πόνο στην Οσφυϊκή Μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης (στη μέση), ανεξάρτητα από την αιτία που την προκαλεί. Δεν είναι δηλαδή ασθένεια αλλά σύμπτωμα υπάρχουσας ασθένειας. Ισχιαλγία ή Ισχιάδα (Sciatica), είναι σύνολο συμπτωμάτων που αφορά πόνο κατά μήκος του Ισχιακού νεύρου, με αισθητικές διαταραχές. Η Ισχιαλγία ακολουθεί τη διαδρομή από τη μέση, στο γλουτό, στο μηρό, στο γόνατο, στη γάμπα και μερικές φορές, μέχρι τον αστράγαλο και τα δάκτυλα του ποδιού, σπάνια δέ στο περίνεο και στα γεννητικά όργανα. Ανάλογα με το ποια ρίζα του Ισχιακού πλέγματος είναι ερεθισμένη είναι διαφορετικά και τα συμπτώματα (ρίζες Ο4, Ο5, Ι1). Η Ισχιαλγία συνυπάρχει κατά κανόνα με την Οσφυαλγία, αλλά όχι πάντα. Εχει χαρακτήρες πόνου που αλλάζει θέση, με ή χωρίς αίσθημα σαν «κάψιμο», η, αίσθημα «ψυχρού» στο πόδι, με «μουδιάσματα» η «βελονιάσματα» στο δέρμα του μηρού, της γάμπας και του ποδιού. Σπανιώτερα υπάρχει και «τοπική» ισχιαλγία, δηλαδή πόνος σε μία μόνο περιοχή κατανομής της ρίζας του ισχιακού πλέγματος, δηλαδή ο ασθενής μπορεί να πονάει μόνο στον αστράγαλο, ή μόνο στο γλουτό, κλπ.
Η Οσφυαλγία, ή Λουμπάγκο (Οσφύς+άλγος, Low Back Pain), είναι σύμπτωμα που αφορά κάθε πόνο στην Οσφυϊκή Μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης (στη μέση), ανεξάρτητα από την αιτία που την προκαλεί. Δεν είναι δηλαδή ασθένεια αλλά σύμπτωμα υπάρχουσας ασθένειας. Ισχιαλγία ή Ισχιάδα (Sciatica), είναι σύνολο συμπτωμάτων που αφορά πόνο κατά μήκος του Ισχιακού νεύρου, με αισθητικές διαταραχές. Η Ισχιαλγία ακολουθεί τη διαδρομή από τη μέση, στο γλουτό, στο μηρό, στο γόνατο, στη γάμπα και μερικές φορές, μέχρι τον αστράγαλο και τα δάκτυλα του ποδιού, σπάνια δέ στο περίνεο και στα γεννητικά όργανα. Ανάλογα με το ποια ρίζα του Ισχιακού πλέγματος είναι ερεθισμένη είναι διαφορετικά και τα συμπτώματα (ρίζες Ο4, Ο5, Ι1). Η Ισχιαλγία συνυπάρχει κατά κανόνα με την Οσφυαλγία, αλλά όχι πάντα. Εχει χαρακτήρες πόνου που αλλάζει θέση, με ή χωρίς αίσθημα σαν «κάψιμο», η, αίσθημα «ψυχρού» στο πόδι, με «μουδιάσματα» η «βελονιάσματα» στο δέρμα του μηρού, της γάμπας και του ποδιού. Σπανιώτερα υπάρχει και «τοπική» ισχιαλγία, δηλαδή πόνος σε μία μόνο περιοχή κατανομής της ρίζας του ισχιακού πλέγματος, δηλαδή ο ασθενής μπορεί να πονάει μόνο στον αστράγαλο, ή μόνο στο γλουτό, κλπ.
Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 100 αίτια που προκαλούν Οσφυαλγία. Tα συχνότερα από αυτά είναι η Κήλη Δίσκου Οσφύος, η Εκφυλιστική Δισκοπάθεια και η Εκφυλιστική Σπονδυλαρθρίτις ή Σπονδύλωσις. Στατιστικά αποδείχθηκε ότι η Οσφυαλγία από νοσήματα των δίσκων αποτελεί το πρώτο αίτιο προσέλευσης στον Ορθοπεδικό (ποσοστό 40% των ασθενών) ενώ παγκοσμίως η οσφυαλγία είναι το δεύτερο αίτιο πόνου μετά τον πονοκέφαλο. Παθολογοανατομικά αλλά και απεικονιστικά οι Κήλες δίσκων έχουν τρία στάδια βαρύτητας. Την προβολή (στάδιο Ι), την πρόπτωση (στάδιο ΙΙ) και την έκθλιψη (στάδιο ΙΙΙ).
Τι είναι η Κήλη Δίσκου;
Κήλη Μεσοσπονδυλίου Δίσκου (Disc Herniation, Slipped Disc, είναι κάθε βλάβη του δίσκου, όπου επέρχεται ρήξη του ινώδους δακτυλίου του και ο πηκτοειδής πυρήνας προσπαθεί να εξέλθει. Η δισκοκήλη, όπως αναφέρθηκε, έχει τρία στάδια, την προβολή (1ο), την πρόπτωση (2ο) και την έκθλιψη (3ο). Η εκφύλιση του δίσκου θεωρείται ατύπως τέταρτο στάδιο δισκοπάθειας. Η οξεία βλάβη του δίσκου λέγεται δισκοκήλη ενώ οι χρόνιες βλάβες λέγονται εκφυλιστικές δισκοπάθειες ή δισκαρθροπάθειες και οδηγούν σταδιακά σε σπονδυλαρθρίτιδα (νόσος πού οι σπόνδυλοι «τρίβονται» μεταξύ τους).
Κήλη Μεσοσπονδυλίου Δίσκου (Disc Herniation, Slipped Disc, είναι κάθε βλάβη του δίσκου, όπου επέρχεται ρήξη του ινώδους δακτυλίου του και ο πηκτοειδής πυρήνας προσπαθεί να εξέλθει. Η δισκοκήλη, όπως αναφέρθηκε, έχει τρία στάδια, την προβολή (1ο), την πρόπτωση (2ο) και την έκθλιψη (3ο). Η εκφύλιση του δίσκου θεωρείται ατύπως τέταρτο στάδιο δισκοπάθειας. Η οξεία βλάβη του δίσκου λέγεται δισκοκήλη ενώ οι χρόνιες βλάβες λέγονται εκφυλιστικές δισκοπάθειες ή δισκαρθροπάθειες και οδηγούν σταδιακά σε σπονδυλαρθρίτιδα (νόσος πού οι σπόνδυλοι «τρίβονται» μεταξύ τους).
Ποια είναι τα συμπτώματα της δισκοκήλης οσφύος;
Είναι ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο πόνος κατά μήκος κάποιας ρίζας του ισχιακού πλέγματος (ισχιαλγία ή μηραλγία), η ανταλγική σκολίωση (στράβωμα του κορμού), δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης, επίταση του πόνου με τις κινήσεις, με το φτάρνισμα, με το γέλιο, και με το βήχα, αισθητικές διαταραχές στα κάτω άκρα, και σπανιώτερα μυϊκές ατροφίες, παραλύσεις νεύρων, κλπ. Συχνά ο ασθενής δεν μπορεί ακόμα και να περπατήσει και αναγκάζεται να μείνει πολλές μέρες στο κρεβάτι. Άλλοτε τα ενοχλήματα είναι ελαφρά και ο ασθενής μπορεί και εργάζεται κανονικά.
Είναι ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο πόνος κατά μήκος κάποιας ρίζας του ισχιακού πλέγματος (ισχιαλγία ή μηραλγία), η ανταλγική σκολίωση (στράβωμα του κορμού), δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης, επίταση του πόνου με τις κινήσεις, με το φτάρνισμα, με το γέλιο, και με το βήχα, αισθητικές διαταραχές στα κάτω άκρα, και σπανιώτερα μυϊκές ατροφίες, παραλύσεις νεύρων, κλπ. Συχνά ο ασθενής δεν μπορεί ακόμα και να περπατήσει και αναγκάζεται να μείνει πολλές μέρες στο κρεβάτι. Άλλοτε τα ενοχλήματα είναι ελαφρά και ο ασθενής μπορεί και εργάζεται κανονικά.
Η Κήλη Δίσκου Οσφύος, οφείλεται σε πολλαπλά αίτια όπως η κληρονομική προδιάθεση, η ηλικία, η χρόνια καταπόνηση με άρσεις βαρών, η χρόνια ορθοστασία, η χρόνια σκυφτή εργασία, οι τραυματισμοί, κλπ. Από παλαιά έχει αποδειχθεί ότι επιβαρυντικό αίτιο για δισκοπάθεια είναι και το κάπνισμα λόγω αγγειοσύσπασης των αγγείων του δίσκου). Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες δείχνουν ότι βασική αιτία για τις δισκοκήλες είναι κάποιο γονίδιο που οδηγεί σε ελλατωματικό κολλαγόνο στις ίνες του ινώδους δακτυλίου του δίσκου. Συνήθως η οξεία οσφυαλγία εκδηλώνεται μετά από καταπόνηση ή άρση βάρους. Άλλες φορές εκδηλώνεται μετά από ένα πολύωρο ταξίδι αυτοκινήτου ή μετά από μια ιογενή λοίμωξη, ή μετά από μια αλλαγή του καιρού προς το κρύο. Μια κρίση Οσφυαλγίας Ισχιαλγίας δεν χρειάζεται πάντα μεγάλη άρση βάρους για να εκδηλωθεί. Ακόμα και με ένα απλό σκύψιμο ή φτάρνισμα, ή απλό γέλιο, μπορεί να εμφανισθεί, αν υπάρχει αλλοίωση του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Πολλές περιπτώσεις οσφυαλγίας εκδηλώνονται μετά από απλή κούραση στο πλύσιμο πιάτων στην κουζίνα, ή στο ξύρισμα στο νιπτήρα, ή στο σιδέρωμα ρούχων, κλπ. Το είδος των φαγητών δεν έχει σχέση με τη δισκοπάθεια. Το είδος του επαγγέλματος έχει σχέση με την οσφυαλγία αλλά οι διαφορές μεταξύ οικοδόμων και διοικητικών υπαλλήλων δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικές στατιστικά, όπως αποδείχθηκε από Ιαπωνική έρευνα. Η τελευταία θεωρία πού επικρατεί στις ΗΠΑ (έτος 2007), γνωστή πολλά χρόνια στους ορθοπεδικούς είναι ότι η οσφυαλγία λόγω δισκοκήλης είναι το ‘’τίμημα της όρθιας βάδισης’’ του ανθρώπου, λόγω της λόρδωσης πού επέφερε η ορθοστάτηση και της ασύμμετρης φόρτισης των δίσκων.
Τι εξετάσεις χρειάζεται ο ασθενής με οσφυαλγία λόγω Κήλης Δίσκου;
Στις ελαφρές περιπτώσεις είναι αρκετά ένα ιστορικό και κλινική εξέταση, το πολύ και δύο ακτινογραφίες Οσφύος Face και profil. Επιμένουσες περιπτώσεις που διαρκούν πάνω από 15 μέρες χρειάζονται πληρέστερο έλεγχο με άλλες μεθόδους όπως εξετάσεις αίματος, ακτινογραφία λεκάνης, αξονική τομογραφία, και κυρίως μαγνητική τομογραφία και ηλεκτρομυογράφημα.
Στις ελαφρές περιπτώσεις είναι αρκετά ένα ιστορικό και κλινική εξέταση, το πολύ και δύο ακτινογραφίες Οσφύος Face και profil. Επιμένουσες περιπτώσεις που διαρκούν πάνω από 15 μέρες χρειάζονται πληρέστερο έλεγχο με άλλες μεθόδους όπως εξετάσεις αίματος, ακτινογραφία λεκάνης, αξονική τομογραφία, και κυρίως μαγνητική τομογραφία και ηλεκτρομυογράφημα.
Ποιά είναι η Θεραπεία της Κήλης Δίσκου Οσφύος;
Μέχρι σήμερα παγκοσμίως - δεν έχει εφευρεθεί φάρμακο που να δρά θεραπευτικά ή προληπτικά πάνω στις Κήλες Μεσοσπονδύλίων δίσκων. Ετσι οι θεραπείες είναι είτε συντηρητικές, με σκοπό να κατευνάσουν τα ενοχλήματα του ασθενούς μέχρι να συρρικνωθεί η δισκοκήλη, είτε χειρουργικές. Οι χειρουργικές επεμβάσεις στή δισκοκήλη έχουν σαν σκοπό την αφαίρεση της δισκοκήλης, ή ολόκληρου του δίσκου και σε ορισμένες περιπτώσεις την αντικατάσταση του δίσκου με τεχνητό. Στην Οξεία κρίση Οσφυαλγίας Ισχιαλγίας λόγω Κήλης Δίσκου Οσφύος, χρειάζεται ξάπλα ή έστω ξεκούραση και φάρμακα παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά. Στό διάστημα αυτό απαγορεύεται ή αποφεύγεται η ορθοστασία, η άρση βαρών, η καταπόνηση, η πολύωρη οδήγηση αυτοκινήτου κλπ. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να κρατήσουν από μία μέρα μέχρι και ένα μήνα το πολύ, εκτός εξαιρέσεων. Σημαντική ωφέλεια υπάρχει σε επιλεγμένες περιπτώσεις με τις παρασπονδυλικές ενέσεις Κορτικοστεροειδών φαρμάκων. Το 90% των ασθενών γίνεται καλά σε 15 μέρες έως ένα μήνα το πολύ. Στη φάση ανάρρωσης βοηθά αρκετά η φυσικοθεραπεία. Περιπτώσεις με ολική παραλυτική ιπποποδία καλό είναι να χειρουργούνται σύντομα, ενώ περιπτώσεις με ατελή παραλυτική ιπποποδία μπορούν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά. Από αναδρομική μελέτη διαπιστώθηκε ότι ολικές παραλυτικές ιπποποδίες είτε χειρουργηθούν είτε όχι, έχουν το ίδιο ποσοστό αποκατάστασης, περί το 50%, ενώ οι ατελείς παραλυτικές ιπποποδίες λόγω δισκοκήλης πού δεν χειρουργήθηκαν, επανήλθαν με παρασπονδυλικές ενέσεις Κοτικοστεροειδών σε ποσοστό 95% μέσα σε 45 μέρες, και οι υπόλοιποι ασθενείς σε 6 μήνες. Στην Χρόνια φάση της Οσφυαλγίας Ισχιαλγίας, χρειάζονται συνήθως απλώς προφυλάξεις και ασκήσεις γυμναστικής. Stay Strong, Flexible and Coordinated συνιστούν οι Αμερικανοί ειδικοί του Πανεπιστημίου της Washington. Τα κυριώτερα αίτια που βλάπτουν, είναι η παχυσαρκία, η άρση βαρών, η πολύωρη ορθοστασία και η σκυφτή εργασία. Σπάνια να χρειασθεί εγχείρηση ένας ασθενής με χρόνια οσφυαλγία ισχιαλγία. Μέθοδοι θεραπείας όπως οι έλξεις, το ΤENS ο βελονισμός, η μαγνητοθεραπεία κλπ είναι άνευ πρακτικού αποτελέσματος. Ζώνες και νάρθηκες δεν είναι αποδεκτές από τους περισσότερους ειδικούς ερευνητές, άν και μερικοί ασθενείς ωφελούνται από τη θερμότητα πού προκαλούν οι ζώνες.
Μέχρι σήμερα παγκοσμίως - δεν έχει εφευρεθεί φάρμακο που να δρά θεραπευτικά ή προληπτικά πάνω στις Κήλες Μεσοσπονδύλίων δίσκων. Ετσι οι θεραπείες είναι είτε συντηρητικές, με σκοπό να κατευνάσουν τα ενοχλήματα του ασθενούς μέχρι να συρρικνωθεί η δισκοκήλη, είτε χειρουργικές. Οι χειρουργικές επεμβάσεις στή δισκοκήλη έχουν σαν σκοπό την αφαίρεση της δισκοκήλης, ή ολόκληρου του δίσκου και σε ορισμένες περιπτώσεις την αντικατάσταση του δίσκου με τεχνητό. Στην Οξεία κρίση Οσφυαλγίας Ισχιαλγίας λόγω Κήλης Δίσκου Οσφύος, χρειάζεται ξάπλα ή έστω ξεκούραση και φάρμακα παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά. Στό διάστημα αυτό απαγορεύεται ή αποφεύγεται η ορθοστασία, η άρση βαρών, η καταπόνηση, η πολύωρη οδήγηση αυτοκινήτου κλπ. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να κρατήσουν από μία μέρα μέχρι και ένα μήνα το πολύ, εκτός εξαιρέσεων. Σημαντική ωφέλεια υπάρχει σε επιλεγμένες περιπτώσεις με τις παρασπονδυλικές ενέσεις Κορτικοστεροειδών φαρμάκων. Το 90% των ασθενών γίνεται καλά σε 15 μέρες έως ένα μήνα το πολύ. Στη φάση ανάρρωσης βοηθά αρκετά η φυσικοθεραπεία. Περιπτώσεις με ολική παραλυτική ιπποποδία καλό είναι να χειρουργούνται σύντομα, ενώ περιπτώσεις με ατελή παραλυτική ιπποποδία μπορούν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά. Από αναδρομική μελέτη διαπιστώθηκε ότι ολικές παραλυτικές ιπποποδίες είτε χειρουργηθούν είτε όχι, έχουν το ίδιο ποσοστό αποκατάστασης, περί το 50%, ενώ οι ατελείς παραλυτικές ιπποποδίες λόγω δισκοκήλης πού δεν χειρουργήθηκαν, επανήλθαν με παρασπονδυλικές ενέσεις Κοτικοστεροειδών σε ποσοστό 95% μέσα σε 45 μέρες, και οι υπόλοιποι ασθενείς σε 6 μήνες. Στην Χρόνια φάση της Οσφυαλγίας Ισχιαλγίας, χρειάζονται συνήθως απλώς προφυλάξεις και ασκήσεις γυμναστικής. Stay Strong, Flexible and Coordinated συνιστούν οι Αμερικανοί ειδικοί του Πανεπιστημίου της Washington. Τα κυριώτερα αίτια που βλάπτουν, είναι η παχυσαρκία, η άρση βαρών, η πολύωρη ορθοστασία και η σκυφτή εργασία. Σπάνια να χρειασθεί εγχείρηση ένας ασθενής με χρόνια οσφυαλγία ισχιαλγία. Μέθοδοι θεραπείας όπως οι έλξεις, το ΤENS ο βελονισμός, η μαγνητοθεραπεία κλπ είναι άνευ πρακτικού αποτελέσματος. Ζώνες και νάρθηκες δεν είναι αποδεκτές από τους περισσότερους ειδικούς ερευνητές, άν και μερικοί ασθενείς ωφελούνται από τη θερμότητα πού προκαλούν οι ζώνες.
Πότε χρειάζεται εγχείρηση η Κήλη Δίσκου Οσφύος;
Οι σημερινές απόψεις συγκλίνουν στο να χειρουργούνται οι ώριμες δισκοκήλες τρίτου σταδίου (έκθλιψη) ή μεγάλες προπτώσεις κήλης, εφόσον δεν υπακούν στη συντηρητική αγωγή διάρκειας 15-30 ημερών, ή ειδικές περιπτώσεις δισκοκήλης με σημαντικό νευρολογικό έλλειμμα στα κάτω άκρα (ιππουριδική συνδρομή, ολική παραλυτική ιπποποδία). Εάν ο πόνος στη μέση ή και στο πόδι κρατήσει πάνω από 15-30 μέρες χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος με αξονική τομογραφία οσφύος ή Μαγνητική Τομογραφία, και ίσως αλλαγή θεραπείας, με πιθανή εγχείρηση αν υπάρχουν οι ενδείξεις. Εγχειρήσεις που γίνονται για δισκοκήλη (στο 5-10% των ασθενών) είναι η κλασσική δισκεκτομή, η διαδερμική δισκεκτομή, η μικροδισκεκτομή με Laser, η σπονδυλοδεσία, ο τεχνητός δίσκος, κλπ. Τελευταία εμφανίσθηκαν στο εμπόριο ηλεκτρονικές συσκευές παυσίπονης ηλεκτροθεραπείας SCS οι οποίες εμφυτεύονται με ηλεκτρόδια κάτω από το δέρμα.
Οι σημερινές απόψεις συγκλίνουν στο να χειρουργούνται οι ώριμες δισκοκήλες τρίτου σταδίου (έκθλιψη) ή μεγάλες προπτώσεις κήλης, εφόσον δεν υπακούν στη συντηρητική αγωγή διάρκειας 15-30 ημερών, ή ειδικές περιπτώσεις δισκοκήλης με σημαντικό νευρολογικό έλλειμμα στα κάτω άκρα (ιππουριδική συνδρομή, ολική παραλυτική ιπποποδία). Εάν ο πόνος στη μέση ή και στο πόδι κρατήσει πάνω από 15-30 μέρες χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος με αξονική τομογραφία οσφύος ή Μαγνητική Τομογραφία, και ίσως αλλαγή θεραπείας, με πιθανή εγχείρηση αν υπάρχουν οι ενδείξεις. Εγχειρήσεις που γίνονται για δισκοκήλη (στο 5-10% των ασθενών) είναι η κλασσική δισκεκτομή, η διαδερμική δισκεκτομή, η μικροδισκεκτομή με Laser, η σπονδυλοδεσία, ο τεχνητός δίσκος, κλπ. Τελευταία εμφανίσθηκαν στο εμπόριο ηλεκτρονικές συσκευές παυσίπονης ηλεκτροθεραπείας SCS οι οποίες εμφυτεύονται με ηλεκτρόδια κάτω από το δέρμα.
