Τα μηνιγγιώματα αποτελούν το 15-20 % των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου και είναι κυρίως καλοήθεις όγκοι. Σπανίως παρατηρούνται κακοήθεις μορφές τους όπως π.χ. είναι το κακόηθες μηνιγγίωμα και τα μεσεγχυματογενή μηνιγγιώματα (αιμαγγειοπερικύτωμα, σάρκωμα).
*Προέρχονται από την αραχνοειδή μήνιγγα (μεμβράνη που περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό).
*Είναι 2 φορές συχνότερα σε γυναίκες από ότι σε άνδρες. Σε γυναίκες με μηνιγγίωμα, κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να εμφανιστεί μεγαλύτερη ανάπτυξη του μεγέθους του όγκου.
*Οι αιτίες που το προκαλούν, γονιδιακές ή περιβαλλοντικές ή ο συνδυασμός τους, παραμένουν άγνωστες. Όμως έχουν αναγνωριστεί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο όπως η ακτινοθεραπεία, οι ακτίνες Χ, οι γυναικείες ορμόνες και ασθένειες κληρονομικές που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα όπως η νευροινωμάτωση τύπου 2.
*Τα μηνιγγιώματα από ιστολογικής άποψης κατατάσσονται σύμφωνα με την ταξινόμηση της Παγκόσμιου Οργάνωσης Υγείας, σε 3 βαθμούς:
-Καλοήθες μηνιγγίωμα: Βαθμού 1.
-Άτυπο μηνιγγίωμα: Βαθμού 2.
-Κακοήθες (αναπλαστικό) μηνιγγίωμα: Βαθμού 3.
*Όσον αφορά την εντόπισή τους ταξινομούνται σε:
α. μηνιγγιώματα της κυρτότητας (~30%),
β. παροβελιαία μηνιγγιώματα και του δρεπάνου (~25%),
γ. της πτέρυγας του σφηνοειδούς (~15%),
δ. του σκηνιδίου (~6%),
ε. της γεφυροπαρεγκεφαλιδικής γωνίας (~6%),
στ. της οσφρυτικής αύλακας (~5%),
ζ. πολυεστιακά (~4%), η. υπερεφιππιακά (~3%),
θ. ενδοκοιλιακά (~2%),
ι. και τέλος του μείζονος ινιακού τρήματος (2%).
*Αναπτύσσονται πολύ αργά και μπορεί το μεγέθος τους να ξεπεράσει και τα 7 εκατοστά. Επειδή ακριβώς αναπτύσσονται αργά, τα συμπτώματα αργούν να εμφανιστούν γεγονός που δυσκολεύει την γρήγορη και έγκαιρη αντιμετώπιση του. Μερικά απο τα συνήθη συμπτώματα είναι ισχυροί πονοκέφαλοι ακόμα και κατα την διάρκεια του ύπνου, μούδιασμα στο χέρι, χωλότητα στο πόδι κ.α. πολλά. Γενικά τα συμπτώματα ποικίλουν, από εντελώς ασυμπτωματικά μέχρι και κώμα, και εξαρτώνται από την θέση, το μέγεθος και τον ρυθμό αύξησης του όγκου.
*Η διενέργεια αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου αποτελούν πλέον ρουτίνα σε όλους σχεδόν τους ασθενείς. Η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου σε μεγαλύτερη συχνότητα και για άλλες παθήσεις αύξησε την συχνότητα διάγνωσης ασυμπτωματικών μηνιγγιωμάτων. Η μαγνητική τομογραφία αποτελεί την εξέταση εκλογής για την μελέτη αυτών των ασθενών δίνοντας περισσότερα στοιχεία και για τον βαθμό οιδήματος του εγκεφαλικού ιστού στις γύρω περιοχές. Η κλασική αγγειογραφία εγκεφάλου συμπληρώνει μερικές φορές τον προεγχειρητικό έλεγχο των μηνιγγιωμάτων δίνοντας πληροφορίες για την αρτηριακή τροφοδοσία του όγκου καθώς και την κατάσταση των μεγάλων αρτηριών του εγκεφάλου που γειτνιάζουν ή πορεύονται μέσα στον όγκο καθώς και την κατάσταση της φλεβικής αποχέτευσης. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα της διενέργειας προεγχειρητικού εμβολισμού για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών κατά την διάρκεια της επέμβασης.
*
Αν και καλοήθεις όγκοι, εντούτοις, όταν απαντώνται σε μη προσπελάσιμες περιοχές είναι ευλογοφανές ότι έχουν κακή πρόγνωση. Ο θεραπευτικός στόχος είναι πάντοτε η ολική εκτομή τους, εφόσον το επιτρέπει η εντόπιση τους. Σε περιπτώσεις μη ριζικής εκτομής το ποσοστό υπότροπης είναι υψηλό αν και ο ρυθμός αναπαραγωγής τους είναι αργός.Η θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική εξαίρεση. Σε μικρά ασυμπτωματικά μηνιγγιώματα και ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς θα μπορούσε να προηγηθεί και μία περίοδος παρακολούθησης της βιολογικής συμπεριφοράς του όγκου. Για την απόφαση της χειρουργικής αντιμετώπισης συμπεριλαμβάνονται πολλαπλοί παράγοντες που αφορούν τον ασθενή, τον όγκο και την εντόπιση αυτού και κυρίως τους πιθανούς χειρουργικούς κινδύνους κατά την εξαίρεση του όγκου.Ανάλογα με την εντόπιση των όγκων χρησιμοποιείται η κατάλληλη προσπέλαση με αντίστοιχη κρανιοτομία. Για την ακρίβεια της προσπέλασης χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια η νευροπλοήγηση (διεγχειρητική καθοδήγηση με βάση τις αρχές του GPS χρησιμοποιώντας προεγχειρητικές εικόνες). Επίσης χρησιμοποιούνται όπου χρειάζεται τεχνικές νευροφυσιολογικής παρακολούθησης. Για την εκτομή του όγκου χρησιμοποιείται πέραν των κλασσικών χειρουργικών τεχνικών και ο υπερηχητικός αναρροφητήρας (CUSA). Η ακτινοθεραπεία έχει σημαντικό ρόλο ιδίως στα grade III μηνιγγιώματα και λιγότερα στα grade II. Σε περιπτώσεις μη ολικής χειρουργικής εξαίρεσης grade I μηνιγγιωμάτων έχει θέση η ραδιοχειρουργική (γ-knife και cyberknife). Η βραχυθεραπεία έχει επίσης θέση σε επιλεγμένα περιστατικά. Ο ρόλος της χημειοθεραπείας έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια αν και δεν έχει σταματήσει η μελέτη πιθανής εφαρμογής νέων φαρμάκων.
